Định nghĩa Vải Lanh (Linen)
Vải lanh (Linen) là loại vải được làm từ các phần vỏ, xơ hoặc là sợi của cây lanh. Loại cây này chủ yếu xuất hiện ở những khu vực có khí hậu mát mẻ. Ở Việt Nam loại cây này xuất hiện chủ yếu ở Phía Tây Bắc của nước ta, khu vực có nhiệt độ tương đối lạnh đặc biệt là ở Sapa. Sau khi khai thác các phần của cây lanh chúng được đem về xử lý trước khi tạo thành các sợi. Rồi từ sợi dệt thành vải lanh như hiện nay.
Thời xưa thì Vải Lanh (Linen) được dệt theo cách truyền thống là quay tơ nhưng với sự phát triển của khoa học và kỹ thuật thì các sợi lanh đã được đưa vào các máy dệt sau tạo thành vải. Đặc điểm của cách làm này là cho số lượng vải nhiều hơn, đa dạng hơn về màu sắc, hoa văn. Sự xuất hiện của loại vải này đã có từ rất lâu nhưng hiện nay nó vẫn là một trong những loại vải đang được ưa chuộng nhất trên thị trường.
Vải Lanh (Linen)
Lịch sử hình thành và phát triển của vải Lanh (Linen)
Tại khu vực Lưỡng Hà thời xa xưa, con người đã biết trồng cây lanh sử dụng để làm vải. Nhưng phần lớn nó chỉ được dùng cho thầng lớp quyền quý. Nếu ai đó đã nhìn thấy xác ướp Ai Cập thường thấy quấn một lớp vải bên ngoài thì cái đó chính là vải từ cây lanh mà ra. Bên cạnh đó nó cũng được sử dụng để làm các bộ trang phục truyền thống sử dụng hằng ngày tại nơi đây.
Các nhà khảo cổ học đã tình cờ phát hiện một mảnh vải lanh (Linen) nhuộm tại một hang động sau đó được đem về kiểm tra, phân tích thì đánh giá Vải có nguồn gốc cách đây khoảng 36,000 năm điều này chứng tỏ vải lanh là một trong những loại vải xuất hiện đầu tiên. Vào năm 1881, khi phát hiện ra Lăng Mộ của Vua Pharaoh Ramses II thì chúng ta thấy vải lanh (Linen) ở đây vẫn ở trang thái nguyên vẹn mặc dù đã trải qua hơn 3000 năm.
Bên cạnh đó còn có các xác ướp của “Kaboolie” con gái của một tu sĩ Ammon hay lăng mộ của Tutankhamen cũng có xuất hiện vải lanh (Linen) ở tình trang y nguyên điều đó cho chúng ta thấy độ bền của vải làm từ cây lanh là rất cao. Vải lanh (Linen) bắt đầu được ghi chép lại lần đầu cách đây khoảng hơn 4000 năm tại Ai Câp. Bên cạnh đó còn có nhiều phiến đá xuất hiện các văn bản viết tay được viết nên. Chữ thời kỳ này được viết bởi ký tự âm tiết Linear B ở Pylos, Hylap nó xuất hiện dưới dạng chữ tượng hình gọi là “li-no” còn những người Nữ dệt gọi là “li-ne-ya”.
Đến thể kỷ thứ 12 chúng ta đã phát hiện ra những ghi chép nói về việc giao dịch giữa người thương nhân Phoenicia và người dân ở Địa Trung Hải, bên cạnh đó họ cũng giới thiệu về việc trông lanh và làm vải lanh (Linen) ở Ireland có từ trước công nguyên.
Năm 1685 khi mà sắc lệnh Nantes bị thu hồi thì có rất nhiều người Huguenot vượt biên và trốn khỏi Pháp để đến với quần đảo anh. Trong số những người này đã xuất hiện một người dệt vải lanh tốt nhất, đẹp nhất tại thị trấn Cambrai đó chính là Louis Crommelin. Ông đã trốn khỏi nơi đây rồi bươn trải ở nhiều nơi sau cùng ông định cư cùng gia đình tại thị trấn Lisburn. Từ Lisburn để đến với trung tâm sản xuất vải lanh (Linen) nổi tiếng nhất trong thời kỳ đó mất khoảng 10 dặm. Cái tên Linenopolis bắt đầu xuất hiện trong thời kỳ Victoria thời mà số vải lanh được sản xuất số lượng nhiều nhất và lớn nhất.
Trong giai đoạn chiến tranh thế giới thứ nhất diễn ra, Louis Crommelin đã bước đầu cải tiến được ngành dệt và với những đóng góp của mình cho ngành dệt vải lanh ông đã được bổ nhiệm là người chịu trách nhiệm để phát triển lĩnh vực dệt vải lanh (Linen). Thành quả của ông đã đến khi vào năm 1711 đã thành lập nên hội đồng quản trị các nhà sản xuất vải lanh ở Ireland.
Hình ảnh làm vải Lanh(Linen) thời xưa
Sợi lanh là gì?
Sợi lanh là một loại sợi có dạng vỏ, chiều dài của nó rơi vào khoảng từ 25 cho đến 150mm. Đường kính trung bình sẽ từ 12 μm đến 16 μm. Được chia thành hai loại sợi: Sợi sơ ngắn dùng cho vải thô và sợi sơ dài dùng cho những loại vải cao cấp. Nếu muốn nhận biết sợi lanh thì theo hình học thì mặt cắt ngang của sợi sẽ có dạng đa giác không đề.
Hình ảnh sợi Lanh
Tính chất – đặc điểm đặc biệt của vải lanh (Linen)
Khi tiếp xúc với vải lanh (Linen) ta sẽ cảm thấy mát mẻ, sờ vào thì cảm giác mịn. Khi giặt thì cảm thất mềm hơn. Nếu quần áo không được bảo quản tốt làm cho có nhiều nếp nhăn, co nhàu thì những vị trí đó rất dễ bị đứt các sợi chỉ lanh. Những vị trí dễ bị nhất đó chính là ở cổ áo, đường viền hoặc những nơi mà bị nhăn khi ủi đồ.
Vải thường có độ bóng tự nhiên rất cao, màu sắc của chúng có thể thay đổi từ màu trắng ngà, màu mộc, nâu vàng và có thể là màu xám. Vải lanh (Linen) trắng tinh cũng được tạo ra như nhiều loại vải khác đó là tẩy trắng kỹ trước khi đem đi nhuộm.
Vải có tính chất dày và mỏng với tạo cảm giác xoăn và nhám, điều đặc biệt ở đây là nó có thể thay đổi từ cứng và thô, đến mềm mại và mịn màng. Khi được xử lý đúng theo quy chuẩn thì vải lanh có khả năng hấp thụ và xả nước rất nhanh chóng. Nó có thể đạt được độ ẩm mức tối đa lên đến 20% mà không gây cảm giác ẩm ướt khi sử dụng.
Về độ bền và chắc của vải lanh (Linen) là không thể bàn cãi, và nó là một trong số hiếm các loại vải mà khi bị ướt lại chắc hơn khi khô. Các sợi lanh không chịu được khả năng kéo giãn và có khả năng chịu mài mòn. Tuy nhiên, do các sợi lanh có tính đàn hồi thấp, vải sẽ bị đứt nếu nó thường xuyên bi gấp và ủi tại cùng một vị trí một cách liên tục nhiều lần.
Các lưu ý khi dung vải Lanh (Linen)
Nấm mốc, mồ hôi, và thuốc hóa học dùng để tẩy rửa cũng có thể làm hư hại vải lanh (Linen), nhưng nó là loại vải duy nhất không sử dụng chất hóa học nhưng có thể chống được nhậy và bọ thảm. Về cơ bản vải cũng tương đối dễ sử dụng vì có thể giặt khô, giặt máy hay là giặt hấp. Nó cũng có khả năng chống bám vụi và vết bẩn. Vải cũng không bị xơ hay sờn.
Lưu ý rằng vải không nên được làm khô quá mức cho phép. Nó rất dễ bị nếp gấp nên cần phải được ủi thường xuyên để duy trì độ mịn của vải. Sau khi sử dụng xong nên treo, móc hạn chế gấp cất tủ. Có một đặc điểm vừa được xem là khuyết điểm vừa được xem là ưu điểm chính là “Slub” đối với quần áo thì nó được coi như là bộ đồ có chất lượng thấp còn đối với vật dụng trang trí nội thất thì người ta cố tình thêm vào để tạo nên nét thẩm mỹ tự nhiên và tính toàn vẹn của vải.
Quá trình sản xuất vải Lanh (Linen)
Bước 1: Chất lượng thành phẩm được làm từ sợi lanh sẽ bị phụ thuộc vào điều kiện trồng cũng như kỹ thuật thu hoạch. Để có thể tạo ra được sợi lanh dài nhất thì người ta phải nhổ toàn bộ cây hoặc là cắt át gốc cây. Thu hoạch xong thì thì hạt giống sẽ được đem đi tách ra bằng quá trình cơ học gọi là gợn sóng hoặc là sàng lọc.
Bước 2: Để có thể lấy phần xơ ra từ thân cây thì cần phải giầm cây lanh. Nó được xem là một quá trình sử dụng các loại vi khuẩn có ích để tự phân hủy Pectin làm cho các sợi có thể gắn kết với nhau. Bên cạnh đó cũng có thể sử dụng các loại hóa chất để giầm nhưng điều này sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng vải cũng như chất lượng của các sợi lanh. Để giầm tự nhiên thì chúng ta có thể làm nó trong các bồn, bể hoặc trực tiếp ở ngoài ruộng lanh. Bước tiếp theo sau quá trình giầm chính là đập. Công đoạn này diễn gia vào hai mốc thời gian chủ yếu là tháng 8 và tháng 12. Ở công đoạn này sẽ loại bỏ các phần gỗ của thân cây bằng cách đem chúng đi nghiền giữa hai con lăn bằng kim loại, điều đó sẽ làm cho các bộ phận của thân cây có thể được tách ra.
Bước 3: Phần xơ lanh sẽ được tách ra để riêng còn những phần khác như hạt lanh, mảnh vụn hoặc là xơ dạng ngắn được dành cho các mục đích sử dụng khác. Tiếp đến là bước chải sợi lanh, Các sợi ngắn sẽ được tách ra bằng lược giống như chúng ta chải tóc. Những sợi mềm và dại nó sẻ ở lại.
Bước 4: Sau quá trình các sợi lanh đã được tách ra và xử lý, chúng thường sẽ được đem đi xe thành sợi hoặc là đem dệt thành vải. Khi dệt vải xong sẽ đem đi tẩy trắng trước khi đem vào nhuộm hoặc là in. Bên cạnh đó Minstore cũng sẽ giới thiệu đến mọi người một phương pháp dệt khác mang tên bông vải hóa. Công nghệ này sẽ tạo vải nhanh hơn và yêu cầu ít trang thiết bị hơn. Để làm được điều này chúng ta phải sử dụng các loại máy móc sử dụng cho sợi bông, nhưng điểm yếu chính là sợi vải khi thành phẩm không còn giữ được vẻ bề ngoài của vải lanh.
Quá trình sản xuất vải Lanh (Linen)
Cây Lanh được trồng ở đâu trên thế giới
Cây lanh hiện đang được trồng ở nhiều khu vực trên thế giới đặc biệt là ở Tây Âu. Nhưng vì sự phát triển của công nghiệp nên dầy đang được chuyển hướng sang khu vực Đông Âu và Trung Quốc. Mặc dù ở 3 khu vực này có lượng hàng hóa lớn nhưng chất lượng lại không thể so sánh được với những khu vực như Ireland, Ý, Bỉ hoặc là các như Ba Lan, Pháp, Đức, Litva., Ấn Độ…. Hiện nay Mỹ là nước nhập khẩu số lượng hàng đầu để dùng cho thị trường bọc vật dụng hàng hóa.
Ứng dụng của vải Lanh (Linen)
Trong 3 thập kỷ qua việc ứng dụng loại vải này đã có nhiều sự thay đổi. Năm 1990 có tới 70% vải lanh (Linen) được sử dụng cho ngành dệt may nhưng ở thời kỳ trước đó cụ thể là năm 1970 chỉ có 5% được sử dụng để phục vụ cho ngành thời trang.
Hiện nay vải Lanh (Linen) được dùng để làm chăn ga gối đêm, khăn trải bàn, khăn ăn…, các mặt hàng dùng để trang trí nội thất thương mại như tấm phủ nền / tường, bọc cho ghế, trang trí cửa sổ…, không theer thiếu các mặt hàng may mặc như trang phục, áo đồng phục công ty, váy, áo sơ mi, cho đến những sản phẩm công nghiệp: túi đựng hành lý, tranh sơn dầu hoặc là chỉ khâu, …
Một thời được rất nhiều người ưa chuộng sử dụng để làm phần họa tiết phần mu cho giày lười nhưng giờ thì người ta thương sử dụng sợi tổng hợp để làm điều này. Với những người đàn ông ở thế kỷ 20 chăc bạn không còn xa lạ khi xem các bộ phim thời đó sẽ thấy một số anh chàng thường sử dụng vải lanh để ép và gấp lộ các góc cạnh sau đó sử dụng chung để vào trang trí phần ngực áo của mình. Điều này sẽ giúp cho người đàn ông trở nên lịch lãm và sang trọng hơn.
Hiện nay một số nhà nghiên cứu cũng đang thử nghiệm sự kết hợp giữa hai loại sợi tự nhiên được xem là tốt nhất và rẻ nhất là sợi bông và sợi lanh để tạo ra một loại chỉ mới điều này sẽ cải thiện chất lượng của vải bông chéo trong thời tiết nóng và ẩm. Vải lanh hiện nay cũng đang được các họa sỹ sử dụng để làm phần nền cho tranh sơn dầu. Ở Mỹ người ta thướng sử dụng vải bông hơn là vải lanh vì giá của bải bông rẻ bằng 1 phần 3 của lanh, chỉ có những người họa sĩ chuyên nghiệp hoặc các nghệ sĩ mới thường xuyên sử dụng chúng.
Tuy nhiên khác với Mỹ ở châu Âu, vải Lanh (Linen) thường là loại vải nền duy nhất được dùng cho các cửa hàng nghệ thuật; ở Anh đều có sẵn cả lanh và bông nhưng bông vải sẽ có giá rẻ hơn. Nhưng loại vải vải được ưa chuộng hơn chính là Lanh vì tính chắc chắn, độ bền của nó.
.jpg)
Quần áo vải Lanh (Linen)
Tiêu chuẩn đo lường của vải Lanh (Linen) trên thế giới
Đơn vị tiêu chuẩn dành riêng cho chỉ lành là “lea”.
Độ dài sẽ được tính bằng “Yard” (Thước) của một Pound (cân) rồi chia cho 300
Để dễ hiểu hơn thì có một ví dụ như sau:
Bạn mua một loại sợi có kích thước là 1 “lea” nó sẽ có chiều dài là 300 (Yard)/1 Pound Một số loại vải tốt ở Ireland có thể lên tới 40 lea và nó sẽ cho 12,000 Yard/1 Pound. Cách tính chiều dài này dựa trên một phép đo gián tiếp tùy theo độ mịnh của vải lanh từ là số đơn vị chiều dài trên một đơn vị khối lượng. được ký hiệu là Nel Nếu xét ở Việt Nam hoặc à một số nước châu Âu khi sử dụng hệ mét thì lại biểu thị chiều dài 1000 Nm trên mỗi Kg. Còn tại Trung Quốc, đơn vị trong hệ thống bông vải thường được dùng đơn vị là NeC. Quy đôi ra thì nó sẽ tương đương với chiều dài 840 Yard trên một Pound.
Ưu điểm và nhược điểm của vải Lanh (Linen)
Ưu điểm vải Lanh (Linen)
- Vải Lanh (Linen) có độ bóng tự nhiên rất cao.
- Thuận tiện khi sử dụng kể cả giặt tay hoặc là giặt máy
- Có độ bền cao.
- Có khả năng thấm hút tốt.
- Không gây dị ứng với mọi loại da.
- Thân thiện với môi trường
Nhược điểm của vải Lanh (Linen)
- Vải Lanh (Linen) có độ co giãn, đàn hồi thấp
- Dễ bị gãy sợi chỉ nếu bảo quản không tốt làm rách áo.
- Dễ bị nhăn áo, thường xuyên phải ủi đồ.
Đôi điều có thể bạn chưa biết về Vải Lanh (Linen)
Thời xưa vải từng được sử dụng để làm sách, bạn có thể tìm hiểu về cuốn sách cổ Liber Linteus.
Được người trung cổ làm lá chắn và áo giáp hoặc là dây cung.
Tiền giấy được làm từ 25% vải lanh và 75% bông
Váy làm từ vải lanh đã xuất hiện từ 2800 năm trước công nguyên.
Ướp xác cơ thể ở Ai Cập
Đồ bền khi ướt cao hơn khô.
Một số câu hỏi thường gặp về vải Lanh (Linen)
1. Vải lanh (Linen) là gì?
=> Là loại vải được làm từ các phần vỏ, xơ hoặc là sợi của cây lanh
2. Sợi lanh là gì?
=> Sợi lanh là một loại sợi có dạng vỏ, chiều dài của nó rơi vào khoảng từ 25 cho đến 150mm. Đường kính trung bình sẽ từ 12 μm đến 16 μm
3. Ứng dụng của vải lanh (Linen) là gì?
=> Sử dụng để làm chăn ga đối đệm, khăn trải bàn, khăn ăn, quần áo…
4. Tiêu chuẩn đo lường của sợi lanh là gì?
=> Đơn vị tiêu chuẩn dành riêng cho chỉ lành là “lea”.
5. Ưu điểm của vải lanh (Linen) là?
=> Độ bóng, bê cao, không gây dị ứng, thân thiện môi trường…
Như vậy Minstore đã giới thiệu cho bạn toàn bộ những thông tin cần thiết về vải làm từ sợi cây lanh (Vải lanh). Hi vọng với những gì chia sẻ ở trên đã cung cấp thêm được nhiều kiến thức cho bạn. Tìm hiểu thêm về những bài viết khác để nhận được nhiều điều hơn.
